Co trzeba wiedzieć o inwestowaniu w metale szlachetne

Kiedyś służyły jako środek płatniczy, od zawsze były oznaką bogactwa i majętności, wysokiej pozycji społecznej oraz symbolem władzy. Niektórzy przypisują im nawet magiczne właściwości. Dziś są lokatą kapitału i ciekawą propozycją w portfelu inwestycyjnym. Metale szlachetne i kamienie szlachetne.

Dlaczego warto rozbudować portfel inwestycyjny o metale i kamienie szlachetne?

W dobrze zbudowanym portfelu inwestycyjnym warto mieć nawet 25 procent metali i kamieni szlachetnych, a ich udział nie powinien być niższy niż 5 procent. Im bardziej rozbudowana strategia inwestycyjna, tym mniejsze ryzyko utraty zainwestowanego kapitału. Metale i kamienie szlachetne to obecnie jedna z najmniej ryzykownych lokat kapitału. Metale szlachetne, nawet jeśli ich cena w określonym przedziale czasowym jest w trendzie spadkowy, są uniwersalnym i ponadczasowym depozytem, który zawsze będzie dobrym zabezpieczeniem majątku. Ponadto, kryzysy i zawirowania na rynkach finansowych umacniają pozycję metali szlachetnych w rankingach inwestycyjnych. Im bardziej niespokojna sytuacja na rynku, tym wyższe ceny metali szlachetnych.

W metale i kamienie szlachetne można inwestować pośrednio (za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych typu ETF (np. GLD podparty fizycznym złotem, czy GDX i GDXJ zapewniający ekspozycję na metale przez spółki wydobywcze), które zajmują się inwestycjami na rynkach powiązanych ze złotem i innymi metalami szlachetnymi) lub bezpośrednio (samodzielnie skupując i sprzedając wartościowe kruszce i surowce w postaci sztabek, monet kolekcjonerskich lub bulionowych, czy biżuterii). W tej części poradnika zajmujemy się wyłącznie tym drugim aspektem inwestycji w metale szlachetne, czyli inwestycjami bezpośrednimi, które polegają na zakupie metali szlachetnych i ich długoterminowym przechowywaniu w celu lokowania kapitału i odsprzedaży z zyskiem w przyszłości.

Żeby wejść na rynek inwestycji metalami i kamieniami szlachetnymi z pewnością warto zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat właściwości, rodzajów i rozpoznawania tych cennych surowców, a także poznać trendy rządzące ich zakupem i sprzedażą w czasie.

Bezpieczne przechowywanie metali szlachetnych

Bezpieczne przechowanie metali szlachetnych jest niewątpliwie podstawą sukcesu. Trzeba pamiętać, że jest to kosztowne! Metale szlachetne można przechowywać w skarbcu dealera np. mennicy, skrytce w banku lub sejfie. Cena wynajęcia skrytki zależy głównie od wagi przechowywanego kruszcu. Przykładowo, składowanie 1 kg kruszcu w Mennicy Polskiej kosztuje 400 zł rocznie. Można otworzyć skrytkę w banku – jej koszt wynosi kilkaset złotych rocznie, w zależności od banku. Rozwiązaniem jest też zakup prywatnego sejfu. Tu rozbieżności cenowe są największe – od kilkuset do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Złoto

Najbardziej znany i najważniejszy, najbardziej powszechny metal szlachetny. Występuje w kolorze złocistożółtym, ma twardość na poziomie 2,5-3 i gęstość od 15,5 grama do 19,3 grama na centymetr sześcienny. Twardość podana jest w popularnej skali Friedricha Mohsa, według której dany surowiec można zarysować tylko surowcem o wyższej twardości. Złoto jest metalem stosunkowo miękkim. Dla porównania najtwardszym surowcem w skali Mohsa jest diament, który ma twardość na poziomie 10. Z kolei żeby obliczyć gęstość przedmiotu wykonanego ze złota można przeprowadzić proste doświadczenie polegające na umieszczeniu danego przedmiotu w naczyniu wypełnionym wodą, a następnie sprawdzić ilość wypartej wody. To obrazowe przedstawienie podstawowych parametrów metali szlachetnych pozwala potencjalnym inwestorom zrozumieć, czym jest w istocie twardość i gęstość metali. Warto jednak pamiętać, że dziś do precyzyjnego określenia właściwości metali szlachetnych niezbędne są zaawansowane narzędzia pomiarowe. Domowe sposoby rozpoznawania szlachetnego metalu na podstawie jego twardości i gęstości nie mogą być podstawą identyfikacji kruszców. Najlepiej jest pozostawić ocenę doświadczonym specjalistom, bo rozpoznanie np. złota fałszowanego wolframem, który ma podobne cechy do złota jest niezwykle trudne.

Jakość złota oznacza się tzw. karatami (kr). 1 karat to 1/24 zawartości wagowej złota w stopie. Czyste złoto ma więc 24 karaty (to próba oznaczona cyfrą 0), ale używa się go niezwykle rzadko, ponieważ w tej postaci metal jest zbyt miękki. Złoto najczęściej występuje w stopie z miedzią lub srebrem, czasem palladem i niklem, a karaty określają procentową ilość złota w stopie. Od ilości dodanego materiału zależy jego klasa jakości. Rodzaj dodanego metalu z kolei decyduje o odcieniu barwy złota. Złoto może być jasnożółte, różowe, nawet lekko czerwone.

Kolory złota

Najbardziej poszukiwane jest złoto białe (w rzeczywistości ma ono poświatę srebrną), a najmniej pożądane jest obecnie czerwone, ale tak naprawdę odcień złota nie ma dużego wpływu na cenę metalu szlachetnego. Istotna jest liczba karatów, a w przypadku biżuterii inne właściwości jak np. pochodzenie, czas powstania, producent. Na kolor złota wpływa też tzw. rodowanie, czyli pokrywanie złota cienką warstwą rodu, który nadaje złotu biały kolor. Rodowanie jest bardzo nietrwałe, warstwa rodu szybko się ściera, a efekt białego złota znika po kilku miesiącach.

Kolory złota w zależności od domieszki

Jakość złota

Innym systemem oznaczania jakości i czystości złota są tzw. próby, określane cyfrą od 0 (czyste złoto) do 6 (masowa biżuteria). Czyste złoto można kupić pod postacią sztabek. Do wyrobu biżuterii używa się stopów złota z innymi metalami.

Jakość złota przedstawiona jako ilość karatów lub próba

Platyna

To najdroższy z metali szlachetnych na rynku jubilerskim i kolekcjonerskim. Z kolei w notowaniach od trzech lat platyna jest tańsza od złota od 5 do 15%. Ma na to wpływ sytuacja rynkowa w branżach, gdzie platyna ma zastosowanie – m.in. w motoryzacji. Według niektórych analityków afera związana z fałszowaniem danych emisji spalin w samochodach Volkswagena przyczyniła się spadku notowań platyny. Oprócz tej anomalii warto wspomnieć o wielkim spreadzie na inwestycyjne wyroby, np. na brytyjskie lub kanadyjskie platynowe monety (>20% to standard).  Niemniej platynowe wyroby w świecie biżuterii wciąż pozostają na szczycie. Platyna występuje w kolorze srebrzystobiałym, ma metaliczny połysk. Jej twardość to 4-5, a gęstość 21,4. Ten szlachetny metal jest dużo trudniejszy w obróbce niż złoto, dlatego wykorzystywany jest do produkcji ekskluzywnej, najdroższej biżuterii, najczęściej zdobionej brylantami. Jest też najbardziej trwały i wytrzymały ze wszystkich metali szlachetnych. Ponadto, jest odporny na korozję i nie ciemnieje. Stąd jego wysoka cena. Platyna jest sygnowana znakiem probierczym „PLAT”.

Jakość platyny

Srebro

Najtańszy z metali szlachetny i najbardziej dostępny, o twardości 2,5-3 (minimalnie twardsze od złota) i gęstości 9,6-12. Często niedoceniany. Miękkość metalu pozwala bowiem stworzyć z niego niezwykle kunsztowne, dekoracyjne produkty, co docenili rzemieślnicy i artyści już w XVIII wieku. Dlatego niektóre, bardzo misternie wykonane wyroby srebrne, są bardzo poszukiwane przez kolekcjonerów i mogą osiągać bardzo wysokie ceny. Srebro jest oznaczane próbą od 800 do 950, co znaczy, że zawiera od 80 do 95% srebra w wyrobie. Wysokiej jakości srebro brytyjskie np. sygnowane nazwą Sterling musi zawierać w sobie minimum 92,5% srebra. Ta próba jest już wystarczająco stabilna, że nadaje się do elementów podtrzymujących konstrukcję, baz, szyn – dla kolekcjonera to ważne, wyjaśnia np. gdzie szukać próby i z jakiej próby powinny być wykonane części biżuterii. Z kolei próba 999 świetnie nadaje się do wire-wrappingu lub innych technik wykonywania biżuterii.

Jakość srebra

PAMIĘTAJ!

Każdy przedmiot ze złota, platyny lub srebra musi mieć wybity znak urzędu probierczego i cyfrę oznaczającą próbę, które określają ilość metalu szlachetnego zawartego w danym wyrobie. W Polsce znakiem probierczym identyfikującym złoto jest głowa rycerza, srebra – głowa kobiety, a platyny – głowa konia. Dodatkowo, w znaku probierczym pojawiają się też pierwsze litery miast, z których pochodzi dany urząd probierczy. W Polsce jest ich 10: A to Białystok, B-Bydgoszcz, G-Gdańsk, H-Chorzów, K-Kraków, Ł-Łódź, P- Poznań, V-Wrocław, W-Warszawa oraz Z-Częstochowa. Należy pamiętać, że inne kraje mają swoje własne identyfikacje.  Ponadto, produkty o wartości historycznej często są sygnowane dodatkowym symbolem zakładu, w którym dany produkt powstał.

Imitacje

Jak każdy rynek, także i segment metali szlachetnych, jest pełen podróbek i fałszywych produktów. Dotyczy to zarówno metali szlachetnych, ale najczęściej z problemem tym spotykamy się w przypadku starej biżuterii. Dokładna wielkość rynku fałszywek w sektorze metali szlachetnych nie jest znana. Eksperci z mennic szacują, że może sięgać nawet 30 procent rynku. Do wiadomości publicznej przedostają się informacje o spektakularnych akcjach policji dotyczących odkrycia ogromnych magazynów fałszywych metali szlachetnych, często wartości wielu milionów dolarów. Pozwala to ocenić problem jako istotny.

Rozpoznanie autentyczności dzieł sztuki jubilerskiej wymaga z pewnością oceny rzeczoznawcy, znajomości historii sztuki oraz zbadania przedmiotów przy pomocy profesjonalnych narzędzi pomiarowych np. spektometru, ale poniżej przedstawiamy listę podstawowych pytań, na które trzeba sobie odpowiedzieć oceniając biżuterię, w którą chcemy zainwestować.

Jak uchronić się przed podróbkami?

1. Czy wyroby z metali szlachetnych są sygnowane znakiem probierczym?
2. Czy mają wytłoczony wyraźny, czytelny, nie uszkodzony symbol wytwórni?
3. Czy wytwórnia należy do czołówki projektantów i producentów biżuterii?
4. Czy oprawy (np. zapinki broszek, zapięcia kolczyków) są oryginalne, czy noszą ślady rekonstrukcji lub napraw, czy zachowały się w dobrym stanie?
5. Czy wyrób posiada certyfikat lub świadectwo oryginalności?
6. Czy oferta zakupu nie jest zbyt atrakcyjna, a cena zaskakująco niska?

Żeby uchronić się przed zakupem podrobionych metali warto także znać orientacyjne ceny skupu i sprzedaży metali szlachetnych. Z pewnością warto pracować nad swoją prywatną bazą wiedzy na temat biżuterii i metali szlachetnych odwiedzając domy aukcyjne, czy rozmawiając ze specjalistami i kolekcjonerami. Na rynku jest dostępnych wiele poradników i wydawnictw edukacyjnych, które powinno się mieć w bibliotece. Dobrym sposobem jest zbudowanie własnej sieci kontaktów z branży, osób, które pomogą w ocenie produktów.

Wybrane najsłynniejsze wytwórnie biżuterie i domy jubilerskie

1. Boucheron
2. Bulgari
3. Cartier
4. Castellani
5. Chopard
6. Despres Jean
7. FabergéPeter Carl
8. Fahrner Theodor
9. Gaskin
10. Guliano
11. Haseler W.H. & Co.
12. Hoffman Joseph
13. Jensen Georg
14. Lalique Rene
15. Klingert Gustaw
16. March Karol
17. Philips Roberts
18. Tiffany & Co.
19. Warmet
20. Van Cleef & Arpels

Z rynku

Metale szlachetne można kupić w trzech podstawowych formach. Są to:

• sztabki,
• monety,
• biżuteria.

Handlem sztabkami i monetami w Polsce zajmują się mennice i specjalistyczne sklepy. W ofercie są sztabki metali szlachetnych, inwestycyjne monety bulionowe oraz numizmatyczne. Sztabki dostępne są w różnej gramaturze już od 1 g, natomiast monety pojedynczo lub w zestawach składających się np. z 10 do 100 sztuk w pakiecie. Do najbardziej popularnych monet należą m.in. Krugerrand, Kanadyjski Liść Klonowy, Chińska Panda, Australijski Kangur, Wiedeńscy Filharmonicy, czy Amerykański Orzeł.

Nowoczesna biżuteria jest dostępna w salonach jubilerskich. Z kolei starą biżuterię w celach inwestycyjnych lub kolekcjonerskich można kupić w desach i domach aukcyjnych, a także na giełdach staroci i w Internecie. Stara biżuteria kupowana w desach, czy domach aukcyjnych jest droższa niż ta zdobyta na targach staroci lub online (np. na Allegro), ale proces zakupów jest szybszy i łatwiejszy. Wizyty na targach staroci czy przeszukiwanie sieci wymagają bardzo dużo cierpliwości, czasu i sporej wiedzy, aby z milionów ofert wyłuskać prawdziwe perełki.

Ale w co zainwestować, żeby sprzedać z zyskiem w przyszłości?

W desach najlepiej sprzedaje się stara biżuteria. To ręcznie wykonane produkty, niezwykle kunsztowne i precyzyjne, niepowtarzalne, nie do odtworzenia, których wartość jest wysoka i z biegiem lat rośnie. Najczęściej wybierane są złote ozdoby zdobione diamentami. Pozostałe kamienie szlachetne i ozdobne cieszą się zdecydowanie mniejszą popularnością. Klienci najchętniej kupują pierścionki i kolczyki z końca XIX i początku XX wieku. Stałą klientelę ma biżuteria pochodząca z carskiej Rosji. Mniejsze powodzenie mają broszki i zawieszki. Tendencje te wynikają z jednej strony z obowiązujących obecnie trendów w modzie o zdobnictwie, a z drugiej strony z niesłabnącego zainteresowania złotem i diamentami.

Zarówno w Polsce, jak i w pozostałych krajach Europy desy z najbogatszą i najciekawszą ofertą zlokalizowane są w największych miastach. Wynika to z dwóch powodów. Pierwszym jest stosunkowo łatwy dostęp do zgromadzonych na starówkach miast licznych antyków i pamiątek historycznych, które właściciele sprzedają. Drugim powodem jest dostęp do klientów. W miastach, gdzie ruch turystyczny jest największy, stara biżuteria sprzedaje się najlepiej. Wartościowe przedmioty, w tym działa sztuki jubilerskiej, są kupowane przez zamożnych turystów jako pamiątka z podróży. Z tego powodu wakacje należą do najlepszych okresów sprzedażowych w desach, galeriach i antykwariatach. Szczególnie jeśli znajdują się one na trasie głównych szlaków turystycznych. Drugim okresem nasilonej sprzedaży jest, tradycyjnie jak w większości branż, czas przed świętami Bożego Narodzenia. Desy w dużych ośrodkach turystycznych są jednym z najlepszych miejsc do sprzedaży starej biżuterii.

Praktyczne wskazówki

1. Przedmioty z metali i kamieni szlachetnym trzeba odpowiednio zabezpieczać, czyli przechowywać w bezpiecznym miejscu, zapakowane w miękki woreczek, regularnie czyścić korzystając ze specjalnie do tego celu przeznaczonych preparatów. Warto wykonać zdjęcia wyrobów i przechowywać w bezpiecznym miejscu wszystkie dowody zakupu, rachunki, certyfikaty, opinie rzeczoznawców. Szczególnie wartościową i cenną biżuterię można ubezpieczyć na wypadek kradzieży.
2. Warto zaopatrzyć się w lupę powiększającą minimum 10-krotnie, która ułatwi odczytywanie znaków probierczych oraz kamień probierczy, który pozwoli w przybliżeniu określić ilość złota w stopie.
3. Przydatne są podręczniki kolekcjonera zawierające zbiorcze informacje na temat wytwórni, sygnatur, symboli, cech i znaków probierczych, pomagające we wstępnej identyfikacji.

Plusy bezpośrednich inwestycji w metale szlachetne:

+ łatwa i szybka sprzedaż metali inwestycyjnych,
+ brak podatku VAT,
+ brak podatku od sprzedaży (w przypadku sprzedaży złota po 6 miesiącach od zakupu),
+ niezależność od zawirowań na rynkach finansowych,
+ wysoka wartość historyczna, produkt od tysięcy lat uznawany za doskonałą lokatę kapitału,
+ stabilność cen w perspektywie długookresowej,
+ oczekiwany wzrost wartości w czasie
+ stały popyt na rynku kolekcjonerskim.

Minusy bezpośrednich inwestycji w metale szlachetne:

– konieczność posiadania specjalistycznej wiedzy (lub wsparcia zaufanych ekspertów w procesie oceny wartości wyrobów),
– długi czas oczekiwania na sprzedaż biżuterii.