Wszystko co trzeba wiedzieć o inwestowaniu w ETF – część 3

W ostatnim odcinku cyklu artykułów na temat funduszy ETF (exchange-traded funds), spróbujemy odkryć w czym tkwi fenomen popularności ETF-ów i znaleźć odpowiedź na pytanie: Dlaczego ETF-y jako instrumenty finansowe stały się aż tak bardzo popularne na świecie? Przedstawimy także plusy i minusy inwestowania przez fundusze ETF. A na koniec, jak zawsze, podpowiemy Wam jak rozliczyć się z Urzędem Skarbowym z zysków osiągniętych za pośrednictwem funduszy ETF.

Fenomen popularności ETF

Ogromna popularność funduszy ETF, zwłaszcza na rynku amerykańskim, jest niezaprzeczalnym faktem. Z czego bierze się tak duże zainteresowanie tą formą inwestowania? Dlaczego tak wielu ludzi zdecydowało się powierzyć oszczędności swojego życia w ręce funduszy ETF?

Odpowiedź można zamknąć w jednym zdaniu. ETF to niedroga i łatwo dostępna możliwość inwestowania na wielu różnych rynkach, która łączy w sobie zalety bezpośrednich inwestycji na giełdzie papierów wartościowych z lokowaniem oszczędności w funduszach inwestycyjnych.

Głównym atutem dla inwestorów są na pewno niższe koszty zarządzania i obsługi rachunku w porównaniu z tradycyjnymi funduszami inwestycyjnymi. ETF kopiuje indeks bazowy, nie musi zatrudniać i opłacać zespołu analityków oraz nie ponosi wielu opłat handlowych. ETF jest więc tańszy dla inwestorów, dużo tańszy. Więcej informacji o kosztach inwestowania za pośrednictwem funduszy ETF można znaleźć w drugiej części cyklu: Wszystko co trzeba wiedzieć o inwestowaniu w ETF – część 2. Równocześnie ETF, pozostając jednym z najtańszych produktów inwestycyjnych, pozwala inwestorom często osiągnąć wyższe zyski niż inwestycja w papiery wartościowe zarządzane agresywnie.

Drugim powodem popularności ETF jest ogromna liczba i różnorodność produktów funduszy. Dziś inwestorzy mogą wybierać spośród rozmaitych funduszy obejmujących ETF-y śledzące główne indeksy giełdowe, obligacyjne i surowcowe, instytucje koncentrujące się na wybranym sektorze rynku, branży, kraju lub regionie geograficznym. Wybór jest imponujący. Pozwala to na rozbudowywanie i dowolną dywersyfikację portfela inwestycyjnego. Wszystko to sprawia, że fundusze ETF są bardzo dobrym rozwiązaniem zarówno dla przeciętnego inwestora dysponującego niewielkim portfelem inwestycyjnym i skromnym kapitałem, jak i dla dużych instytucji finansowych zarządzających miliardami dolarów.

Fundusze ETF działają na takiej samej zasadzie jak giełda papierów wartościowych. Inwestorzy mają więc bieżący dostęp do codziennych notowań ciągłych. Jednostki ETF można kupować i sprzedawać w takim samym trybie, jak akcje i inne instrumenty finansowe notowane na giełdzie. Inwestorzy ETF mogą więc elastycznie zarządzać terminami transakcji w trakcie trwania całej sesji giełdowej. Zlecenia kupna i sprzedaży jednostek funduszy ETF można łatwo i szybko realizować bezpośrednio z poziomu rachunku w biurze maklerskim. Takiej możliwości nie oferują tradycyjne fundusze inwestycyjne. Nie bez znaczenia dla inwestorów jest również fakt, że jednostki ETF można w każdej chwili nie tylko kupić, ale i sprzedać. Tytuły ETF rządzą się tymi samymi regułami co instrumenty finansowe notowane na giełdzie. Inwestor może je więc zbyć na każdej sesji giełdowej.

Istotną zaletą funduszy exchange-traded jest ich pełna transparentność. Fundusze ETF na bieżąco informują o rynkowych cenach oferowanych jednostek, a także ujawniają wartość posiadanych aktywów. Wszystkie te dane są łatwo dostępne na stronach internetowych każdego funduszu ETF. Zupełnie inaczej niż w przypadku tradycyjnych funduszy inwestycyjnych, które udostępniają dane na temat swoich aktywów stosunkowo rzadko, raz na miesiąc, czy nawet w cyklu kwartalnym. Przeźroczystość działania funduszy ETF pozwala inwestorom na bieżąco kontrolować status funduszu, a tym samym odpowiednio szybko zareagować na ewentualne problemy i np. sprzedać jednostki. Buduje również zaufanie do funduszu. Poczucie bezpieczeństwa zwiększa też fakt, że wszelkie zmiany kursu jednostek/ tytułów ETF są przewidywalne, ponieważ są dokładnym odwzorowaniem indeksu wzorcowego. Podążanie za wzorcem, brak agresywnego zarządzania nakierowanego na maksymalizację zysku wpływa nie tylko na obniżenie opłat funduszy ETF, ale też obniża poziom ryzyka inwestycyjnego.

Fundusze ETF są zarządzane przez prestiżowe instytucje finansowe oraz regulowane przez komisje nadzoru finansowego właściwe dla danego kraju. Operatorzy ETF (inaczej zwani animatorami) dbają o odpowiednią płynność tytułów ETF, sprzedają je lub kupują, żeby ich kurs był jak najwierniejszym odwzorowaniem kursu indeksu bazowego.

Istotną korzyścią ETF jest również możliwość zarabiania na stratach indeksu wzorcowego. Jest to jednak opcja bardziej skomplikowana, wymagająca większej wiedzy, a więc przeznaczona dla bardziej zaawansowanych i doświadczonych inwestorów.

Na co uważać przed wyborem funduszu ETF?

Plusów inwestycji w fundusze ETF jest naprawdę dużo. Jakie są minusy i zagrożenia tego wychwalanego przez wszystkich produktu inwestycyjnego? Na co trzeba zwrócić uwagę? Czy i z jakimi problemami będziemy musieli się zmierzyć? Jak ocenić sposób zarządzania funduszu ETF, w który chcemy zainwestować?

Podstawowym kryterium oceny funduszu ETF jest weryfikacja ścisłości i dokładności śledzenia indeksu bazowego (ang. tracking difference). Wskaźnik ten pozwala określić na ile wiernie fundusz ETF podąża za swoim wzorcem. Przykładowo, jeśli indeks osiąga zysk na poziomie +10 procent, a podążający za nim fundusz osiąga wzrost +9 procent, to różnica dokładności śledzenia wynosi -1. Im niższy wskaźnik, tym skuteczniejszy ETF. Z dokładnością śledzenia indeksu związany jest kolejny wskaźnik, który powinien poznać każdy zainteresowany inwestycją w fundusze ETF, czyli błąd śledzenia (ang. tracking error).

Błąd śledzenia (tracking error) jest to roczne standardowe odchylenie dziennych różnic pomiędzy stopą zwrotu funduszu bazowego a stopą zwrotu indeksu. Upraszczając tę definicję – może okazać się, że wyniki jakie osiąga fundusz ETF różnią się od wyników osiąganych przez indeks bazowy. Co to może oznaczać dla inwestora? Na przykład mniejsze zyski. Nawet jeśli dzienne różnice wyników pomiędzy funduszem ETF a indeksem bazowym są minimalne, to po włączeniu do nich dodatkowych kosztów obsługi ETF, może okazać się, że zysk jaki osiągniemy będzie znacznie niższy. Wśród kosztów, które wpływają na wysokość błędu śledzenia (tracking error) są między innymi:

• całkowity roczny współczynnik kosztów (ang. total expense ratio – TER)
• koszty transakcji, jakie ETF musi ponosić, aby jak najdokładniej kopiować swój wzorzec np. koszt dokupywania lub sprzedawania wzorcowych papierów wartościowych, aby różnica śledzenia była jak najmniejsza,
• wypłacane dywidendy, które zmniejszają wartość aktywów funduszu.

Wyższy, a więc niekorzystny dla inwestora błąd śledzenia (tracking error) może również być efektem niewłaściwych wycen instrumentów finansowych dokonywanych w momencie podejmowania decyzji o ich zakupie lub sprzedaży.

Warto pamiętać, że oczywiście może się zdarzyć sytuacja odwrotna, czyli błąd śledzenia (tracking error) na korzyść klientów funduszu ETF. Dzieje się tak na przykład wówczas, gdy fundusz ETF pożycza innym podmiotom rynku finansowego papiery wartościowe osiągając z tego tytułu określone przychody. W ten sposób poprawia swój wynik finansowy, a taka sytuacja jest korzystna dla jego klientów. Podsumowując, wskaźnik tracking error to ważna informacja dla potencjalnego inwestora. Gdzie go szukać? Najlepiej korzystać z portali o tematyce finansowej, które publikują rankingi i zestawienia funduszy ETF lub z informacji udzielanych przez biura maklerskie.

Problemem dla inwestora jest też ryzyko likwidacji funduszu ETF. Trzeba podkreślić, że ryzyko to nie jest związane z utratą kapitału, ponieważ w przypadku zamknięcia funduszu ETF jego klienci najczęściej otrzymają zwrot zainwestowanych pieniędzy w postaci wypłaty pieniężnej równej wartości aktywów netto w dniu zamknięcia, ale bardziej z niedogodnościami i kłopotami wynikającymi z samego procesu. Zwrócone pieniądze trzeba ponownie zainwestować, a więc powtórzyć żmudny przebieg wyboru funduszu i lokowania w nim kapitału. Dlatego przed podjęciem decyzji warto sprawdzić, czy fundusz ETF, w który chcemy zainwestować nie jest obarczony ryzykiem likwidacji. Należy wybierać instytucje, które dysponują znacznymi aktywami oraz mają wsparcie ze strony emitenta o silnej pozycji rynkowej. Jest to jednak tylko jeden z aspektów, a nie reguła, ponieważ, niższe aktywa nie stanowią oczywiście podstaw do dyskwalifikacji danego podmiotu, czy uznania go za fundusz wysokiego ryzyka.

Podatek, czyli jak rozliczyć się z fiskusem ze sprzedaży tytułów ETF?

Bez względu na to, jak dużo zarobiliśmy na sprzedaży tytułów ETF, z wypracowanego zysku musimy się rozliczyć z Urzędem Skarbowym płacąc odpowiedni podatek. Według ustawy o PIT zyski ze zbycia jednostek ETF stanowią przychody z tzw. kapitału pieniężnego, analogicznie jak przychody ze sprzedaży akcji, czy innych instrumentów finansowych notowanych na giełdzie papierów wartościowych. Przychody te objęte są podatkiem dochodowym wysokości 19 procent. Polski podatnik ma obowiązek zapłacić podatek od sprzedaży wszystkich jednostek ETF, bez względu na to, czy proces zbycia był realizowany w Polsce, czy poza jej granicami. Tak więc jeśli mamy otwarte rachunki maklerskie zagranicą, wypracowane tam zyski (lub straty) rozliczamy w Polsce. W tym celu trzeba wypełnić PIT-38 i złożyć go w terminie do 30 kwietnia, po roku podatkowym, w którym tytuły ETF zostały sprzedane. Jeśli uzyskaliśmy przychody w innej walucie niż polski złoty (np. euro, dolary, funty), musimy przeliczyć je na złotówki według kursu podawanego przez Narodowy Bank Polski. Chodzi o ostatni dzień roboczy sprzed dnia zawarcia transakcji na giełdzie. Dodatkowo, trzeba uwzględnić wszystkie koszty uzyskania przychodu na przykład rachunki za prowizję.

Plusy i minusy inwestowania za pośrednictwem funduszy ETF:

Plusy funduszy ETF:

+ Niższe koszty zarządzania i obsługi rachunku

+ Dostęp do bieżących notowań

+ Łatwy i szybki dostęp do tysięcy instrumentów finansowych

+ Łatwa i szybka obsługa z poziomu rachunku maklerskiego

+ Elastyczność

+ Płynność

+ Efektywność

+ Prosta możliwość dywersyfikacji portfela inwestycyjnego

+ Przewidywalność

+ Pełna transparentność

+ Zarządzane przez prestiżowe instytucje finansowe

+ Regulowane przez instytucje nadzoru finansowego właściwe dla danego kraju

+ Dobre narzędzie zarówno do inwestycji krótko-, jak i długoterminowych

+ Możliwość zbycia instrumentów w dowolnym momencie

Minusy funduszy ETF:

– Ryzyko utraty oszczędności w przypadku spadków indeksu wzorcowego

– Brak możliwości korzystania ze wzrostów osiągniętych w ciągu jednej sesji giełdowej w przypadku inwestycji długoterminowych

– Ograniczona oferta funduszy ETF na polskiej giełdzie papierów wartościowych
– Wysokie parametry błędu śledzenia (tracking error)
– Niekorzystne różnice w kursach walut
– Ryzyko likwidacji funduszu ETF

Podsumowanie

Zawsze pamiętajmy, aby przed podjęciem decyzji o inwestycji za pośrednictwem funduszy ETF nie kierować się modą i ślepym podążaniem za bieżącymi trendami. Z pewnością trzeba dokładnie zrozumieć istotę działania ETF, przeanalizować ich wszystkie plusy i minusy oraz porównać je z tradycyjnymi funduszami inwestycyjnymi i innymi dostępnymi możliwościami dla inwestorów. Tylko przemyślane działania pozwolą podjąć właściwe decyzje inwestycyjne.
Po więcej wiedzy na temat inwestowania w fundusze ETF zachęcamy do lektury całego cyklu:

Wszystko co trzeba wiedzieć o inwestowaniu w ETF – część 1
Wszystko co trzeba wiedzieć o inwestowaniu w ETF – część 2