Jak wspomnieliśmy w artykule opisującym jak rozpoznać recesję, warto znać charakterystykę poszczególnych faz cyklu koniunkturalnego, aby móc ocenić w którym momencie się znajdujemy i przyjąć odpowiednią strategię inwestycyjną. Gra na giełdzie wymaga przecież więcej niż podstawowej znajomości świata gospodarki i finansów. Dziś przedstawimy opis czynników, którymi cechuje się faza ekspansji gospodarczej.
Ekspansja charakteryzuje się wzrostem PKB oraz pozytywną zmianą wskaźników ekonomicznych. W większości grup społecznych pojawia się optymizm i następuje akumulacja i modernizacja kapitału.
Typowe oznaki ekspansji
Dynamika krajowego biznesu
Większość sektorów i firm cieszy się wzrostem obrotów i zysków. Wykorzystanie mocy produkcyjnych jest dość wysokie, a nowe inwestycje mające na celu poszerzenie i zróżnicowanie asortymentu są w trakcie planowania bądź już w fazie realizacji. Gdy gospodarka jest w początkowej fazie cyklu, kolejne odczyty wskaźników pozytywnie zaskakują.
Handel zagraniczny
Jeżeli ożywienie gospodarcze było spowodowane głównie wydatkami publicznymi i konsumpcją, może nastąpić szybki wzrost importu w relacji do eksportu. Taka sytuacja prowadzi do zmniejszenia się nadwyżki handlowej lub nawet prowadzić do deficytu. Ekspansja wewnętrzna może przyciągnąć zorientowane na popyt bezpośrednie inwestycje zagraniczne.
W przypadku gdy ożywienie było spowodowane wzrostem eksportu, ekspansja może (ze względu na wzrost zatrudnienia i pensji) skierować się w stronę krajowego popytu, ze wzrostem importu obserwowanym z opóźnieniem. W takim przypadku bilans handlowy powinien pozostać pozytywny.
Rynek pracy
Następuje wysyp ofert pracy, co przekłada się na wzrost zatrudnienia, a zatem spadek bezrobocia. Ekspansja jest również czasem pracownika. Następuje presja na pracodawców aby podnosić płace, gdyż perspektywy możliwych zmian są kuszące i możliwe, szczególnie dla najlepiej wykwalifikowanych.
Finanse publiczne
Dochody z podatków wzrastają, a pogłębiający deficyt trend z czasów recesji zostaje zatrzymany, lub nawet odwrócony. Następuje również poprawa wskaźnika długo do PKB. Poprawiony bilans wydatków publicznych, potencjalnie odciążony zredukowaną pomocą dla bezrobotnych, może prowadzić do obniżenia podatków i częściowe spłaty zadłużenia. Jest to jednak często uwarunkowane opcją polityczną będącą obecnie przy władzy.
Rynki finansowe
Ogólne oczekiwania dla rynków finansowych są w czasie fazy wzrostu gospodarczego pozytywne. Trend jest generalnie wznoszący i stopniowo coraz więcej ludzi zaczyna grać na giełdzie (choć często do poprawa sentymentu po krachu wymaga czasu). Emisje akcji stają się często narzędziem finansowania inwestycji przedsiębiorstw.
Poziom cen i realne stopy procentowe
Zanim pojawi się inflacja spowodowana wzrostem płac, może pojawić się inflacja powstała na skutek rosnącego popytu. Zależy to jednak zarówno od konkurencji na rynku, jak i od cen importu.
Bank centralny, w przypadku wcześniejszego obniżania stóp procentowych, będzie prawdopodobnie normalizował politykę monetarną, uzależniając to jednak od zmian w inflacji. W czasie ekspansji gospodarczej stopy procentowe mogą rosnąć w dość szybkim tempie bez widocznej szkody w zakresie inwestycji, lub przeciwnie, pozostać niskie by jeszcze bardziej przyspieszyć rozwój i skierować gospodarkę w kierunku bumu.
Kluczowe wydarzenia oraz wpływ recesji na ludzi i układ sił w polityce
Podczas ekspansji pojawiają się zapowiedzi nowych projektów infrastrukturalnych, planowanych zarówno przez sektor prywatny jak i publiczny.
Zwycięzcy i przegrani
Rozwój gospodarczy pomaga w wykreowaniu klasy średniej, gdyż część osób nieaktywnych zawodowo uzyska możliwość podjęcia dobrze płatnej pracy. Również zwiększa się liczba przepracowanych przez jedną osobę godzin, co minimalizuje odsetek tzw. „biednych pracujących”. Podczas ekspansji część ludzi decyduje się na rozpoczęcie własnej działalności. Wraz z rozwojem sektora prywatnego, także sektor publiczny może liczyć na zwiększenie liczby etatów i wzrost płac.
Osoby inwestujące na giełdzie będą średnio bardziej zamożni, co może przełożyć się na wyższą konsumpcję.
W przypadku rosnącej inflacji i braku waloryzacji np. emerytur, rosnący poziom cen może mieć negatywny wpływ na osoby otrzymujące takie świadczenia.
Ważne jest, by rząd odpowiednio dobierał politykę gospodarczą i fiskalną, by redukując wydatki budżetowe i zmniejszając podatki odnosił je do odpowiednich grup społecznych i sektorów. Nieodpowiednia polityka może przyczynić się do większej polaryzacji zamiast do wyrównywania szans.
Wpływ na wyniki wyborów
Gdy gospodarka jest w centrum zainteresowania, wybory w ekspansywnej fazie cyklu koniunkturalnego faworyzują obecny rząd, o ile jest skuteczny w komunikowaniu się i przypisywaniu dobrych wiadomości gospodarczych swojej polityce.
Ryzyko występujące w fazie ekspansji
Deficyty handlowe, luźna polityka fiskalna i inflacja to trzy główne rodzaje ryzyka występujące w tej fazie cyklu. Jeśli decydenci przesadzą z reakcją na zachodzące zmiany, może to wywołać ponowną recesję, a wiele kluczowych możliwości zostanie zaprzepaszczonych, włączając w to modernizację aktywów, kapitału ludzkiego i spójności społecznej.
Przejście do następnej fazy
Faza ekspansji gospodarczej jest idealnym scenariuszem dla wielu podmiotów gospodarczych i społeczno-politycznych organizacji, gdyż może trwać przez wiele kwartałów.
Możliwe jest jednak przyspieszenie w fazę bumu, gdzie ceny wielu aktywów mogą szybować i wiązać się z szybkim ruchem w kierunku w bogactwa. Na giełdzie można obserwować przyspieszenie dynamiki, ponieważ nawet ludzie do tej pory nie związani z rynkami finansowymi stają się chętni do inwestowania. Do takiej transformacji kluczowe jest jednak podniesienie płac (zarówno górne limity jak i płace minimalne i średnie).
Z drugiej strony, negatywne bodźce z zagranicy oraz wewnętrzna polityka mająca na celu uniknięcie „przegrzania” może zamiast do bumu prowadzić do ponownego spowolnienia wzrostu i recesji.
Podsumowanie
Bycie na bieżąco ze wszystkimi wskaźnikami może być dość nużące, lecz trzymanie ręki na pulsie pomoże grającym na giełdzie w uzyskiwaniu lepszych wyników. Plusem jest to, że niezależnie od fazy cyklu najważniejsze są te same czynniki, czyli:
- tempo wzrostu lub spadku PKB
- współczynnik długu do PKB
- bilans handlowy
- wyniki finansowe przedsiębiorstw
- poziom BIZ (bezpośrednich inwestycji zagranicznych lub ang. FID foreign direct investemt)
- oraz podaż pieniądza i inflacja
(Tekst opracowany na podstawie: Economics Web Institue)
