Początki rynku akcji wiążą się nieodłącznie z kolonializmem i z kosztami, jakie generowały wyprawy dalekomorskie. Na przełomie XVI i XVII wieku holenderscy kupcy podjęli rywalizację z Hiszpanią i Portugalią, które dotychczas dominowały w eksploatacji terytoriów zamorskich. Ze względu na wspomniane koszty oraz ryzyko wypraw holenderscy importerzy azjatyckich przypraw zaczęli pozyskiwać kapitał na zrealizowanie wypraw od prywatnych inwestorów. Początkowo była to forma bardziej zbliżona do pożyczki udzielanej na czas wyprawy, jednak wraz z rozwojem handlu było to niewystarczające, stąd też kupcy zjednoczyli siły sześciu funkcjonujących wtedy spółek.

Giełda w Amsterdamie (1612)
Giełda w Amsterdamie (1612)

W 1602 r. w Holandii utworzyli oni pierwszą spółkę akcyjną – była nią Zjednoczona Holenderska Kompania Wschodnioindyjska. Powstała na mocy decyzji parlamentu i szybko stała się największą firmą ówczesnego okresu. Poza dotychczas funkcjonującymi spółkami handlowymi, udziały w niej nabywali również inwestorzy prywatni – tylko w Amsterdamie Kompania Wschodnioindyjska miała ponad 1000 udziałowców. Stosowane wówczas dokumenty były pierwowzorem akcji, jednak bardziej przypominały pokwitowania wniesienia wpłaty przez inwestora. Od tego momentu nastąpił  szybki rozwój rynku akcji – od nieformalnego obrotu udziałami przez powstanie pierwszej giełdy papierów wartościowych, aż po współczesny obrót papierami wartościowymi w postaci zdematerializowanej.

Pałac Saski - pierwsza siedziba warszawskiej giełdy
Pałac Saski – pierwsza siedziba warszawskiej giełdy

Poniżej kilka ciekawych faktów:

  • W 1602 r. w Amsterdamie powstała pierwsza giełda papierów wartościowych do obrotu udziałami w Zjednoczonej Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej (pierwsze giełdy, głównie towarowe, powstały jeszcze przed stworzeniem pierwszej spółki akcyjnej – w 1531 r. powstała m.in. giełda w Antwerpii).
  • W 1609 r. w Amsterdamie utworzono Wisselbank, który udzielał pierwszych kredytów na zakup akcji. Rozwój rynków finansowych powodował, że w kolejnych latach akcjonariusze uzyskiwali kolejne prawa z tytułu posiadanych aktów własności.
  • W 1611 r. miała miejsce pierwsza wypłata dywidendy.
  • W 1801 r. utworzono giełdę w Londynie (jeden z efektów rewolucji przemysłowej
  • W 1817 r. utworzono giełdę w Nowym Jorku i w Warszawie.