„Każdy jest inny” i nie inaczej jest z inwestorami. Jedni są młodzi, inni bardziej leciwi, a jeszcze inni znajdują się gdzieś w połowie drogi. A przecież wiek to zaledwie jeden czynnik. Sytuacja życiowa, stosunek do ryzyka, czy nawet zamierzony cel są inne dla każdego. Tak duża liczba zmiennych powoduje, że i strategie inwestycyjne muszą być odpowiednio dopasowane. Poniżej przedstawiamy jak wybrać odpowiednią strategię inwestowania, która będzie odpowiadała naszej charakterystyce.

Zachowania inwestorów i czynniki decydujące o wyborze strategii inwestowania.

Powszechnie przyjmuje się, że o podjęciu decyzji inwestycyjnej decyduje zysk, jaki inwestor może odnieść z danej inwestycji. Tak byłoby, gdyby spełnione były kryteria koncepcji doskonałych rynków kapitałowych, o którą opiera się większość teorii finansowych. Doskonały rynek kapitałowy to taki, w którym:

  • liczba podmiotów (nabywców i sprzedawców) jest tak duża, że nie mogą oni indywidualnie wpływać na cenę instrumentu będącego przedmiotem obrotu na rynku,

  • wszystkie podmioty (osoby indywidualne i firmy) mają jednakowy dostęp do rynku,

  • nie ma kosztów związanych z pozyskaniem informacji i wszystkie strony dysponują jednakową informacją,

  • nie istnieją koszty pośrednictwa (transakcyjne),

  • nie istnieją podatki oraz koszty wynikające z trudności finansowych,

  • wszystkie podmioty na rynku mają takie same oczekiwania.

W świecie realnym większość z tych założeń nie jest spełniona. Trudno jest również znaleźć w rzeczywistości inwestora racjonalnego – takiego, który w podejmowanych decyzjach kieruje się maksymalizowaniem swojego zysku. Wielu inwestorów indywidualnych podejmuje decyzje krótkoterminowe, nie biorąc pod uwagę wszystkich informacji, które posiadają. O tych zachowaniach wiele napisali reprezentanci tzw. behawioralnej szkoły ekonomii, w tym Noblista – D. Kahnemann, a następnie – przedstawiciele szkoły tzw. finansów behawioralnych, krytykujących klasyczną koncepcję racjonalnych zachowań jednostek.

Pozaekonomiczne czynniki decydujące o wyborach inwestorów

W nauce o finansach coraz bardziej dostrzegane są psychologiczne elementy decydujące o wyborach dokonywanych przez indywidualnych inwestorów, którzy w świetle tzw. finansów behawioralnych są irracjonalni i nie mogą (w związku z występującym ryzykiem rynkowym i niepewnością) podjąć jednoznacznych decyzji opartych na wiedzy. O decyzji inwestycyjnej będą zatem decydować takie czynniki, jak między innymi:

  • Indywidualne postrzeganie rzeczywistości i indywidualna ocena przyszłości – osoby o nastawieniu optymistycznym mają tendencję do zbyt pozytywnej oceny podejmowanych decyzji, podczas gdy pesymiści z natury są bardziej krytyczni wobec podejmowanych działań.

  • Osobista i selektywna interpretacja informacji, które docierają do inwestora – inwestorzy indywidualni mają tendencję do wybiórczego interpretowania informacji, czego przykładem jest zlekceważenie przez wielu z nich sygnałów o tzw. bańce spekulacyjnej na rynku kredytów subprime w USA.

  • Myślenie szybkie kontra myślenie wolne – osoby, które cechuje „myślenie szybkie” mają tendencję do szybkiego podejmowania decyzji, które – niestety – są z reguły również obarczone większym błędem.

  • Nastawienie inwestora do ryzyka.

  • Cel inwestycyjny.

  • Zaufanie do podmiotów rynku, emitentów etc.

Nie bez znaczenia są również takie cechy, jak wiek czy stan rodzinny. Wskazane wyżej indywidualne cechy inwestora bazujące głównie na jego psychice i charakterze decydują o wyborze strategii inwestowania, choć często podejmując tę decyzję nie zdajemy sobie sprawy z ich wpływu.

Czym jest strategia inwestowania i jakie ma znaczenie?

Strategia inwestowania jest zestawem reguł, które określają, w jaki sposób będziemy inwestować zgromadzone środki. Strategia – ze swojej definicji – ma powinna określać sposób działania inwestora w pewnym okresie czasu i nie powinna być zmieniana zbyt często. Pozwala ona wyznaczyć sposób działania, taktykę inwestora. Aby jednak spełniła swoją funkcję, powinna zawierać zbiór mierzalnych zasad, które dodatkowo pozwolą nam na weryfikację skuteczności strategii w pewnym okresie czasu.

Ważną zasadą jest również, by unikać strategii, których po prostu się nie rozumie. Początkujący inwestorzy mogą oczywiście uzyskiwać wyjątkowe wyniki, jednak często inwestycje „intuicyjne”, nie poparte rzetelną wiedzą o konkretnych instrumentach finansowych wiążą się również z możliwością dotkliwej straty, szczególnie w przypadku bardziej skomplikowanych instrumentów.

W wyborze strategii inwestowania mogą nam pomóc profile inwestycyjne, które określić można korzystając z różnych portali finansowych lub tworzone przez banki, choć opierają się one bardziej na subiektywnej ocenie własnej wiedzy. Warto pamiętać, że udzielenie rzetelnej i prawdziwej odpowiedzi na kilka pytań ankiety może nas wspomóc w podjęciu decyzji o inwestowaniu, ale z pewnością nie powinno skłaniać nas do zainwestowania od razu oszczędności całego życia w konkretny rodzaj instrumentu.

Właściwie wybrana strategia, konsekwentnie realizowana i uwzględniająca posiadaną przez nas wiedzę może być kluczem do sukcesu inwestycyjnego, choć oczywiście każda inwestycja wiąże się z ryzykiem i nie daje stuprocentowej pewności oczekiwanego zysku.

Wybór strategii inwestowania

O wyborze strategii inwestowania powinny decydować inne kryteria, które zostaną poniżej przedstawione.

  1. Horyzont czasowy inwestycji

Horyzont czasowy inwestycji to jeden z ważniejszych parametrów, które decydują o wyborze strategii inwestycyjnej. Niezależnie od instrumentu, inwestowanie jest równoznaczne z rezygnacją z możliwości wydatkowania posiadanego kapitału przez pewien okres czasu. Inwestor sam powinien określić, jakie środki jest w stanie „wyłączyć” z bieżącej konsumpcji na jaki okres czasu, gdyż powinno się to wiązać z poziomem ryzyka. Realizacja strategii w dłuższym horyzoncie czasowym w przypadku akcji (według wielu inwestorów ten czas to minimum 3 lata) pozwala na minimalizację ryzyka i bardziej stabilny wzrost wartości posiadanych aktywów, gdyż w tym przypadku chwilowe spadki kursu mogą być zrekompensowane przez zwyżki w innych okresach. Tacy inwestorzy mogą akceptować wyższy poziom ryzyka. W realizacji strategii długookresowych najważniejszą rolę odgrywa z kolei wykorzystanie modeli matematycznych oraz pozyskiwanie i wykorzystanie informacji gospodarczej.

Z kolei w przypadku krótszego horyzontu czasowego inwestorzy wybierają raczej inwestycje o niższym poziomie ryzyka, gdyż nie dysponują oni czasem na „odrobienie ewentualnych strat”. W przypadku strategii krótkoterminowych kluczowym parametrem decyzyjnym będą ceny instrumentów finansowych oraz zachowania inwestorów.

  1. Cel inwestycyjny

Cele inwestycyjne można określić według perspektywy czasowej, w jakiej inwestor zamierza je osiągnąć i według kryterium ich ważności. Cele o niskim priorytecie nie powinny być kluczowe w podejmowaniu decyzji o wyborze strategii, natomiast inwestor powinien skoncentrować się głównie na celach o wysokim priorytecie. Cele krótkookresowe o wysokim priorytecie obejmują krótkookresowe zadania finansowe, wymagające realizacji w relatywnie krótkim okresie czasu (np. spłata kredytu konsumpcyjnego) i w tym przypadku podejmowanie inwestycji krótkoterminowych obarczonych wysokim ryzykiem nie powinno być dla inwestora środkiem do osiągnięcia tego celu. Natomiast cele długookresowe mogą obejmować np. zabezpieczenie finansowe dzieci na przyszłość i do osiągnięcia takich celów mogą być wykorzystywane długookresowe inwestycje o wysokim stopniu ryzyka.

  1. Skłonność inwestora do ryzyka

Ta cecha strategii wynika z nastawienia inwestora do ryzyka, które jest podstawową cechą lokowania kapitału w instrumentach finansowych. Inwestor sam powinien ocenić, jaki poziom ryzyka jest dla niego akceptowalny. Wynika on z indywidualnego postrzegania ryzyka, ale także z takich cech osoby inwestującej, jak: wiek, wysokość zarobków, przyjęty horyzont czasowy inwestycji.

  1. Wiek inwestora

Ludzie starsi mają z reguły mniejszą skłonność do ponoszenia ryzyka. Ponadto mają mniej czasu na „odrabianie” ewentualnych strat w przypadku podjęcia bardzo agresywnych inwestycji obarczonych dużym ryzykiem.

  1. Dostęp do informacji

O wyborze strategii powinien decydować dostęp inwestora do informacji rynkowych niezbędnych dla podejmowania decyzji inwestycyjnych.

  1. Poziom rozwoju rynku, rodzaj rynku

Wraz ze zwiększaniem poziomu rozwoju rynku rośnie również znaczenie bardziej zaawansowanych strategii inwestowania.

  1. Wiedza o instrumentach finansowych

Jedna z podstawowych zasad przy wyborze strategii inwestowania – jak już wspomniano wyżej – brzmi: nie realizuj strategii, której nie rozumiesz. Ma to przełożenie również na wiedzę o instrumentach finansowych. Należy unikać inwestycji w instrumenty finansowe, o których mamy niewystarczającą wiedzę i których konstrukcji nie rozumiemy. W przypadku, gdy nasza wiedza o instrumentach finansowych budzi nasze wątpliwości, warto rozważyć inwestowanie poprzez nabycie jednostek funduszy inwestycyjnych o niskiej zmienności cen (np. stabilnego wzrostu), choć wymaga ono kilkuletniej perspektywy inwestycyjnej.

  1. Czas, jakim dysponujemy

Realizowanie aktywnych strategii inwestycyjnych wiąże się z koniecznością stałego śledzenia kursów np. akcji oraz krótko- i średniookresowych trendów rynkowych. W przypadku, gdy inwestor nie dysponuje dostateczną ilością czasu, bardziej uzasadnione jest stosowanie strategii pasywnych, np. w zakresie obligacji skarbowych.

  1. Sytuacja dochodowa i płynność

Sytuacja dochodowa inwestora wiąże się z jego skłonnością do podejmowania ryzyka. Ludzie zamożni, o relatywnie wyższych dochodach, są bardziej skłonni do podejmowania inwestycji, które wiążą się z wyższym ryzykiem, a także do stosowania agresywnych strategii inwestycyjnych. Wynika to z tego, iż ewentualną stratę są oni w stanie pokryć z bieżących dochodów.

Ważnym kryterium – i również ograniczeniem – jest także potrzeba zachowania płynności. Inwestorzy mogą potrzebować łatwo dostępnego kapitału na inne cele (np. na rozwój działalności gospodarczej), wobec czego wybór strategii powinien uwzględniać ewentualną przyszłą potrzebę wykorzystania środków.

Podsumowanie

Strategia inwestycyjna powinna uwzględniać maksymalnie dużo czynników, mogących mieć wpływ na decyzje inwestycyjne inwestora. Dobrze zdefiniowania strategia jest dopasowana do indywidualnych cech inwestora. Ale nie jest dana raz na zawsze i powinna być weryfikowana, gdyż zmieniają się nasze indywidualne cechy, charakter, sytuacja dochodowa czy rodzinna.

Tłusty Kot