Gospodarka Stanów Zjednoczonych została zniszczona niemal z dnia na dzień. Ponad 5000 banków upadło, a 12 mln osób zostało bez pracy po tym jak fabryki, banki i sklepy zostały zamknięte.
Poniżej prezentujemy tłumaczenie infografiki o życiu ludzi w czasach Wielkiego Kryzysu.
Podaje się wiele powodów, które doprowadziły do Wielkiego Kryzysu, jednakże niezależnie od przyczyn, połączenie presji deflacyjnej i rozpadająca się gospodarka stworzyły jedną z najbardziej rozpaczliwych i nieszczęśliwych epok w dziejach Ameryki. Następstwa były na tyle złe, że prawie każda przyszła polityka Banku Centralnego będzie przeznaczona przede wszystkim do walki z tą deflacją.
Deflacyjna spirala
Po krachu na giełdzie, trudno było o pieniądze i zadowolenie z sytuacji. Zamiast wydawać pieniądze na nowe rzeczy, ludzie gromadzili gotówkę. Mniej wydanych dolarów oznaczało kolejne spadki popytu i cen, co doprowadziło do nieuiszczania należności, bankructw i zwolnień.
W wyniku tej spirali, ceny wielu produktów spożywczych w USA spadły o prawie 50% w stosunku do poziomu sprzed I wojny światowej. Dla przykładu ceny masła spadły z $0.21 przed kryzysem do $0.13 za funt (454g) w 1932, wełna z $0.24 do $0.10 za funt. Większość cen innych towarów również podążyło tym samym schematem.
Efekty
Oto jak „prawdziwa wartość” jest dotknięta deflacyjnym środowiskiem:
Pieniądze – realna wartość wzrasta: gotówka rządzi i zyskuje prawdziwą wartość.
Aktywa (akcje, nieruchomości) – realna wartość maleje wraz ze spadkiem cen.
Dług – dłużnicy są winni więcej w realnych warunkach.
Stopy procentowe – realne stopy procentowe (nominalne stopy pomniejszone o inflację) mogą wzrosnąć kiedy inflacja jest ujemna.
Z deszczu pod rynnę
Wielka Depresja trwała od 1929 do 1939r, co było dotychczas niespotykane we współczesnej historii. Do dziś ekonomiści mają odmienne zdania odnośnie przyczyn, które sprawiły, że trwało to tak długo. Oto niektóre z nich:
Nowy Ład nie wystarczył
Patrząc wstecz na Wielką Depresję, John Maynard Keynes uważał, że polityka monetarna nie mogła zrobić nic więcej. Bank Centralny nie mógł popchnąć banków do pożyczania, a zatem popyt musiał być stworzony w ramach polityki fiskalnej. Keynes zalecał zwiększenie wydatków kosztem zadłużenia, by stymulować gospodarkę mającą problemy z powrotem na właściwe tory.
Keynesiści tacy jak Paul Krugman uważają, że polityka gospodarcza Franklina D. Roosevelta wprowadzona poprzez tzw. Nowy Ład była zbyt ostrożna.
Nowy Ład pogorszył sprawy
Niektórzy ekonomiści uważają, że Nowy Ład miał negatywny wpływ netto na ożywienie gospodarki.
NRA (The National Recovery Administration) jest podstawowym przedmiotem tej krytyki. Głównym celem założonej w 1933r. instytucji było podniesienie płac. Jednakże aby to zrobić, liderzy branży musieli się spotkać i ustalić minimalne ceny i płace dla pracowników.
Cole i Ohanian uważają, że wpłynęło to przede wszystkim na stworzenie karteli, które zniszczyły konkurencje gospodarczą. Obliczyli oni, że ta polityka wraz z jej następstwami przyczyniły się w 60% do tak powolnego ożywienia gospodarki.
Na koniec jeszcze jeden zarzut rzucony na Roosevelta przez jego krytyków, który mówi, że rozprzestrzeniająca się polityka Nowego Ładu ostatecznie stworzyła niepewność dla biznesu, co doprowadziło do zmniejszenia inwestowania i w rezultacie wydłużyło ożywienie. Jak później powiedzieli Cole i Ohanian: „Porzucenie polityki [Roosevelta] zbiegło się z silnym ożywieniem gospodarczym w latach 40.”
Rezerwa Federalna nie zrobiła wystarczająco
Milton Friedman stwierdził, że Rezerwa Federalna podjęła złą decyzję polityczną, która przedłużyła długość Kryzysu.
W latach 1929 i 1933, podaż pieniądza spadła o 27%, co zmniejszyło łączny popyt, a następnie ceny. Porażką było to, że Rezerwa nie zdawała sobie sprawy z tego co się działo i nie podjęła wtedy działań naprawczych.
Rezerwa Federalna nie powinna była nic robić
Austriaccy ekonomiści uważają, że zarówno rząd jak i Rezerwa Federalna dokonali wyborów, które spowolniły ożywienie.
Większość zgadza się z Friedmanem, że wybory polityczne dokonane przez Rezerwę Federalną na początku Wielkiego Kryzysu doprowadziły do deflacji.
Wskazują również na przedwczesne zaostrzenia, które miały miejsce w 1936 i 1937 roku jako niepowodzenie polityczne. W ciągu tych dwóch lat, nie tylko podnieśli stopy procentowe, ale również podwoili wymagania rezerw bankowych. Zmiany te są zbieżne z podwyżkami podatków przez Roosevelta, a recesja wystąpiła w depresji od 1937 do 1938 roku. Krytycy tej polityki mówią, że opóźniło to ożywienie o wiele lat.
„Zgadzam się z Miltonem Friedmanem, że kiedy doszło do upadku, System Rezerwy Federalnej realizował głupią politykę deflacyjną. Jestem nie tylko przeciwko inflacji, ale jestem również przeciwko deflacji. Więc powtórzę jeszcze raz:, źle zaprogramowana polityka pieniężna przedłużyła depresję. „– Friedrich Hayek
Osobiste historie związane z Wielką Depresją
„Pewnego wieczoru, kiedy poszliśmy do banku, zobaczyłem tam setki ludzi, którzy wrzeszczeli, płakali i uderzali w zamknięte drzwi i okna. Mieli rozpalone ogniska, aby się ogrzać i kłębili się w całym centrum. „– Vane Scott, Ohio
„Przyjaciel, z którym pracowałem, powiedział ze w czasie Depresji gdy jechał koleją zatrzymał się by zjeść warzywa z jakiegoś ogrodu. Właściciel powiedział, że go zastrzeli, jeśli nie przestanie. Mój przyjaciel był tak głodny, że odparł: „Śmiało”.”– James Randolph, Ohio
„Kiedy sąsiedzi nie mogli uzyskać kredyt z banku, przychodzili do taty. Sprzedawał on maszyny rolnicze, lecz nigdy nie umieszczał swoich pieniędzy w banku. Przechowywał je w sejfie w piwnicy, pod jabłkami. Pożyczał sąsiadom tyle ile potrzebowali, a oni spłacali mu kiedy mogli. Jeśli był miesiąc, w którym nie byli w stanie spłacić długu, szczególnie w czasie zimowym, ubijali świnie lub krowę i dawali mu porcję mięsa. W lecie były to warzywa: kukurydza, groszek, lub cokolwiek w tym czasie uprawiali.”– Gladys Hoffman, Nowy Jork.
„Myślałem, że Depresja będzie trwała wiecznie. Przez sześć lub siedem lat, nie wyglądało, aby się cokolwiek polepszało. Ludzie w Waszyngtonie mówili, że się polepsza, lecz wystarczyło zapytać kogoś na ulicy, kto był głodny, a jego ubranie było poszarpane i nie miał pracy. Nie sądził, aby cokolwiek się poprawiało. „– Arvel „Sunshine” Pearson, Arkansas.
Po latach recesji w latach 1937-1938, gospodarka Stanów Zjednoczonych zaczęła się ożywiać, a uwaga Amerykanów przeszła z Wielkiej Depresji na wydarzenia w Europie, po tym jak Niemcy dokonali inwazji na Polskę w 1939r.
Courtesy of: The Money Project
