Interpretacja danych makroekonomicznych może być nie lada wyzwaniem dla mniej doświadczonych inwestorów, gdyż korelacja pomiędzy wskaźnikami jest wysoka, a tematyka nieco bardziej złożona niż wskazują na to suche definicje. Ostatnio opisywaliśmy, jak na grę na giełdzie wpływają dane dotyczące importu. Dziś kontynuujemy rozważania o wymianie handlowej pomiędzy krajami, biorąc pod lupę eksport.

Zaczniemy od omówienia podstawowych informacji, które poszerzą zrozumienie tematu (powody i czynniki wpływające na eksport), a następnie rozpatrzymy jak analizować spływające informacje zarówno w kontekście spekulacji, jak i długoterminowych trendów i zajmowania pozycji.

Eksport to dobra i usługi sprzedawane obcokrajowcom (np. sławny gaz z Kataru sprzedawany Polsce).

Dlaczego państwo miałoby eksportować swoje dobra? Można wyróżnić kilka powodów:

  • posiadanie pewnych dóbr, których się całkowicie nie zużywa.
  • wytworzenie nowego produktu, na który jest zapotrzebowanie na świecie
  • wiedza i umiejętności (know-how) to tworzenia lepszej jakości produktów, poważanych za granicą
  • tworzenie produktów w ilości przekraczającej zapotrzebowanie wewnętrzne i powodującej spadek cen
  • niższe koszty produkcji niż za granicą
  • cena, za którą można sprzedać produkt za granicą jest wyższa niż lokalnie, nawet włączając koszty transportu i ceł
  • kurczenie się wewnętrznego popytu

Należy podkreślić, że istnieje bardzo istotna asymetria pomiędzy importem a eksportem. Żeby móc eksportować, państwo potrzebuje pewnej konkurencyjności i determinacji, a całe sektory gospodarki muszą działać sprawnie. Import natomiast jest możliwy już wówczas, gdy istnieje siła nabywcza, nawet w postaci kredytu. 

Wymieńmy zatem czynniki od których zależy eksport:

  • konkurencyjność cenowa produkcji na którą wpływają:
    • niższe koszty
    • wyższa produktywność
    • pomoc rządu
    • korzystny kurs wymiany walut
    • wyższa inflacja za granicą
  • konkurencyjność poza cenowa (rozpoznawalna marka, wyższa jakość, innowacyjne produkty)
  • dynamika importu w innych krajach
  • zażyłości historyczne pomiędzy krajami
  • integracja gospodarcza pomiędzy krajami
  • poziom czynników hamujących (bariery handlowe, koszty transportu, różnice kulturowe)
  • poziom usług świadczonych przez sektory współpracujące (gwarancje bankowe, targi handlowe, firmy konsultingowe)

Zatem eksport powinien rosnąć gdy:

  1. dochody w innych państwach rosną
  2. gusta konsumentów zmieniają się w kierunku dóbr importowanych
  3. krajowa produkcja staje się bardziej konkurencyjna zarówno cenowo, jak  i poza cenowo
  4. czynniki hamujące są ograniczone
  5. usługi uzupełniające są dobrze rozwinięte
  6. pogłębia się integracja gospodarcza

Powszechne jest przekonanie, że dewaluacja waluty wpłynie pozytywnie na eksport. Należy jednak zaznaczyć, że koszty eksportu zależą głównie od dwóch czynników:

  1. kosztów związanych z warunkami krajowymi (np. kosztami produkcji) – które są kosztami zmiennymi i zależą od ilości produkowanych dóbr
  2. kosztów zależnych od cen i warunków w kraju docelowym (np. reklama, koszty dystrybucji – które są kosztami stałymi, zatem niezależnymi od ilości produkcji.

Dewaluacja waluty zmniejszy koszty zmienne wyrażone w walucie kraju docelowego, lecz jednocześnie zwiększy koszty stałe wyrażone w walucie krajowej, ograniczając efektywność dewaluacji. 

Analizując dane z chińskiej gospodarki, również nie udało nam się potwierdzić, że aprecjacja yuana odpowiada za spowolnienie w Chinach.

Wiedząc jakie czynniki wpływają na eksport, przeanalizujmy jak eksport wpływa na różne gałęzie gospodarki. Znając te zależności będziemy wiedzieli, jak analizować dane i podejmować rozważne decyzje inwestycyjne.

Pierwszą zmienną, na którą wpływa odczyt eksportu jest oczywiście bilans handlowy. Eksport jest źródłem obcych walut, zatem zmniejsza wydatki związane z importem oraz zwiększa rezerwy walutowe.

Jeśli do produkcji dóbr eksportowych państwo potrzebuje surowców lub dóbr częściowo przetworzonych, wzrost eksportu spowoduje wzrost importu, gdyż bez tego wytwarzanie nie będzie możliwe.

Eksport może być również napędowym gospodarki, wprowadzając ją w tzw. dodatnie sprzężenie zwrotne (positive feedback loop) poprzez wzrost produkcji, a więc zatrudnienia i PKB, co w konsekwencji będzie prowadziło do wzrostu dochodów i konsumpcji (również na dobra importowane).

Firmy mogą wykorzystywać eksport do zbilansowania popytu wewnętrznego, co zwiększa dywersyfikację. Często wymaga to jednak dostosowania się do zagranicznych przepisów, co wpływa pozytywnie na inwestycje. Rozwijające się w ten sposób firmy zazwyczaj zwiększają również zyski.

Analiza danych

Dane o eksporcie oprócz sumarycznych wielkości dla kraju, są dostępne z podziałem na produkt i państwo docelowe. Aby rozszyfrować potencjalne problemy, należy w pierwszej kolejności dokonać analizy koncentracji eksportu. Państwo, które ma ograniczoną liczbę odbiorców będzie dużo bardziej podatne na zmianę sytuacji w krajach docelowych, czy to strukturalną, czy też spowodowaną nieprzewidzianymi zdarzeniami.

Wpływ zależności pomiędzy krajami najlepiej zobrazować na przykładzie.

Załóżmy, że Polska jest głównym odbiorcom niemieckich produktów. Wówczas sytuacja gospodarcza w Polsce (czy to recesja, czy silny wzrost) w istotnym stopniu wpłynie na eksport w Niemczech, a co za tym idzie zatrudnienie, konsumpcje i inwestycje. Również, jeśli Polska zdecydowałaby się chronić swój wewnętrzny rynek poprzez tworzenie „barier ochronnych” (czy to w postaci podatków, czy innych ograniczeń), również wpłynęłoby to negatywnie na gospodarkę w Niemczech.

Potwierdza to potrzebę analizy zarówno importera jak i eksportera.

Niektóre kraje rozwijające się, opierają całą gospodarkę właśnie na eksporcie. Dotyczy to np. wielu krajów wydobywających ropę naftową, które za pieniądze z handlu węglowodorami skupują praktycznie wszystkie inne produkty. W przypadku wysokiej koncentracji eksportu, negatywne wieści z krajów docelowych mogą przełożyć się na solidne problemy wewnętrzne.

Spadające wartości eksportu niekoniecznie muszą jednak oznaczać załamanie całej gospodarki kraju, więc rozpatrując dane warto przyjrzeć się poszczególnym sektorom.

Należy również pamiętać, że dane dotyczące wymiany handlowej mogą być nieregularne, gdyż w dużym stopniu zależą od wydarzeń w krajach docelowych.  I choć mocne wahania mogą być symptomem recesji lub ożywienia gospodarczego, analizując długoterminowe trendy nie należy brać pod uwagę pojedynczego odczytu, lecz odnajdywać trendy.

Gra na giełdzie, a eksport.

Grając na giełdzie możemy zdecydować się na inwestowanie lub spekulację.

Spekulacja będzie się w tym przypadku opierała na zajmowaniu pozycji pod oczekiwane w danym dniu dane. Rozszerzeniem może być nieco dłuższa pozycja (dni lub tygodnie) pomiędzy odczytami, dostosowana do oczekiwanych kierunków. Należy jednak zachować ostrożność, gdyż pojedyncze dane o eksporcie mogą, lecz nie muszą wpływać na tyle istotnie na rynki, by wywołać silną reakcję szerokiego rynku. Najbardziej dotknięte powinny być za to branże i poszczególne spółki, bezpośrednio ukierunkowane na eksport lub z nimi powiązane. Doskonałym przykładem reakcji na dane jest wyprzedaż akcji eksporterów na Dalekim Wschodzie, m.in. z powodu słabych danych napływających z Chin.

Inwestując rozpatrujemy znacznie dłuższy horyzont czasowy, a co za tym idzie szukamy trendów i zmian zachodzących w gospodarce. Należy wówczas przeanalizować nie tylko kraj eksportujący, lecz również importerów. Analizę należy prowadzić do osiągnięcia odpowiedniej szczegółowości. Przy długiej lub krótkiej inwestycji w sektory (np. przemysł samochodowy) za pomocą funduszy, prawdopodobnie wystarczy szczegółowa analiza sektora jako całości. Dane o eksporcie nie będą jednak jedynymi, na które należy zwrócić uwagę, lecz w zależności od specyfiki istotny będzie również np. popyt wewnętrzny.

Rozpatrując poszczególne spółki, do analizy dochodzi cała masa innych wskaźników o bardzo istotnym wpływie na decyzję. Kondycja spółki typowo eksportowej, będzie jednak w bardzo dużym stopniu zależała od danych dotyczących wymiany handlowej.

Dane opisujące wielkość eksportu są bardzo istotne i przyczyniają się do zrozumienia kondycji gospodarczej analizowanego kraju. Dogłębna analiza dotycząca poszczególnych sektorów może stać się kopalnią wiedzy i naprowadzić inwestora na spółki z potencjałem do wzrostu. Gra na giełdzie w kontekście inwestowania wymaga jednak przetworzenia wielu innych wskaźników (jak np. PMI), zanim będzie można podjąć odpowiedzialną decyzję dotyczącą zarówno szerokiego rynku jak i poszczególnych spółek. Do spekulacji jednak, często wystarczy pojedynczy odczyt.

Tłusty Kot